Sublimatie printen: hoe het werkt, voor- en nadelen

Droogijs is vooral leuk omdat het sublimeert. In plaats van te smelten tot een plas, verandert deze vaste vorm van koolstofdioxide in een dikke, mistige wolk wanneer het wordt blootgesteld aan temperaturen boven de -78 graden Celsius. Droogijs-sublimatie zorgt voor de dikke rook die uit speciale rookmachines komt en die Halloween-punches hun zo kenmerkende heksendrankjes-uiterlijk geeft.

Sublimatie is het scheikundige proces waarbij een stof direct overgaat van vast naar gasvormig. Dit gebeurt onder bepaalde atmosferische omstandigheden: verschillende elementen hebben verschillende temperatuur- en drukomstandigheden nodig om te sublimeren.

Dit is de wetenschap die sublimatie printen mogelijk maakt. Deze techniek gebruikt warmte en druk om een sublimatieproces op gang te brengen in kleurstoffen en zo afbeeldingen te fuseren met nieuwe materialen zoals T-shirts, mokken en onderzetters.

Gelukkig heb je geen master in de scheikunde nodig om zelf sublimatie transfers te creëren. Sublimatie printen is een eenvoudige manier om duurzame ontwerpen met levendige kleuren te creëren. In deze blog leer je hoe sublimatie printen van kleurstoffen werkt en hoe het verschilt van traditionele printmethoden.

Wat is sublimatie printen?

Sublimatie printen is een beeldoverdrachtstechniek. Het proces omvat het maken van een geprint sublimatie-ontwerp en het gebruik van een warmtepers om de afbeelding van het ene oppervlak naar het andere te verplaatsen. Het onderscheidende kenmerk is de transfermethode: de kleurstof wordt omgezet van een vaste stof naar een gas en fuseert met het materiaal. Sublimatie-ontwerpen kunnen worden geprint op verschillende materialen, waaronder stof, keramiek en metaal.

Je kunt ontwerptools zoals Canva of Adobe Illustrator gebruiken om je sublimatie prints te ontwerpen. Zorg dat je afbeeldingen met hoge resolutie (300 dpi of hoger) gebruikt voor het printen. Veel print-on-demand bedrijven bieden sublimatie printen aan.

Hoe sublimatie printen werkt

Voor het sublimatie printproces heb je speciale inkt nodig, een kleurstof-sublimatie printer en papier voor de sublimatie transfer. Dit is speciaal transferpapier met een absorberende chemische coating. Kleurstof-sublimatie printers lezen digitale bestanden net als standaardprinters dat doen en printen inkt op sublimatiepapier. Wanneer het ontwerp op dit papier is geprint, gebruiken drukkers een warmtepers om het ontwerp over te brengen naar een nieuw oppervlak. Sublimatie warmtepersen zorgen dat de vaste inkt overgaat in een gasvormige toestand. Eenmaal in deze vorm dringt het door en fuseert het met het print substraat (het materiaal waarop geprint wordt).

Het sublimatie printproces levert uniek duurzame producten op. Andere printmethoden, zoals zeefdruk of direct-to-garment (DTG) printen, creëren ontwerpen door een dunne laag inkt over te brengen op het oppervlak van een item. Deze ontwerpen kunnen na verloop van tijd barsten of vervagen. 

Sublimatie prints zullen nooit barsten omdat het ontwerp daadwerkelijk onderdeel wordt van de stof.

Het kleurstof-sublimatie proces kan ontwerpen overbrengen naar verschillende items, waaronder T-shirts, koffiemokken en muismatten, maar het is alleen compatibel met polymeer-gecoate of polyester materialen. Voor sublimatie printen op T-shirts kun je 100% polyester T-shirts of polyester-katoenen T-shirts gebruiken. Bij keramische of metalen objecten moet je je product voorbereiden met een polymeercoating. Deze voorbehandelde producten worden ‘sublimatie blanks’ genoemd.

Voor- en nadelen van sublimatie printen

Sublimatie printen is een snelle, kosteneffectieve manier om gepersonaliseerde producten te maken maar heeft ook een aantal nadelen. Dit zijn enkele van de belangrijkste aspecten om te overwegen:

Voordelen van sublimatie printen

• Snel. Het sublimatie printproces gebruikt machinaal geprinte transferbladen om ontwerpen te maken, en het is aanzienlijk sneller dan handmatige printmethoden.
• Efficiënt. In tegenstelling tot traditionele printmethoden, die vaak inkt aanbrengen op het hele oppervlak van een sjabloon, brengt sublimatie printen alleen inkt aan op noodzakelijke delen van het ontwerp. Dit zorgt voor minder verspilde inkt.
• Duurzaam. Bij sublimatie printen dringt kleurstof door in en fuseert met de stof in plaats van op het oppervlak te blijven zitten. Sublimatie prints zullen niet barsten of afschilferen na verloop van tijd.
• Printen op harde of zachte oppervlakken. Met de juiste gereedschappen en materialen kan sublimatie printen worden gebruikt om ontwerpen over te brengen naar harde oppervlakken, zoals metaal en keramiek, maar ook naar stof.
• Levert gedetailleerde, kleurrijke ontwerpen op. Dankzij het printproces en CMYK-kleurverwerking kan deze methode ingewikkelde ontwerpen met levendige kleuren creëren.

Nadelen van sublimatie printen

• Beperkte materiaalcompatibiliteit. Deze methode kan alleen ontwerpen printen op polyester stof, polyester mengsels of materialen met een polyestercoating. Gemengde stoffen moeten minstens voor twee derde uit polyester bestaan of zijn behandeld met een polymeercoating om sublimatie-inkt te kunnen absorberen.
• Niet geschikt voor donkere stoffen. Sublimatie kleurstoffen zijn semi-transparant. Ontwerpen zijn daardoor mogelijk niet zichtbaar op een donkere achtergrond zoals een zwart T-shirt.
• UV-gevoeligheid. Sublimatie-inkt is UV-gevoelig: geprinte ontwerpen kunnen na verloop van tijd vervagen bij blootstelling aan direct zonlicht.
• Gevoelig voor witte vouwen. Naden, vouwen en onbedoelde plooien in de stof kunnen resulteren in een printfout die bekendstaat als ‘witte vouwen’. Als dit gebeurt, blijven delen van je substraat ongekleurd.
• Kan geen wit printen. CMYK-kleurverwerking bevat geen witte inkt. Sublimatieprinters laten witte elementen daarom leeg. Na de warmteoverdracht hebben deze ongekleurde gebieden dezelfde kleur als het kledingstuk of de achtergrond.

Sublimatie printen vs. zeefdruk

Zeefdruk is een traditionele druktechniek. Het proces omvat het maken van een stencil of sjabloon op een doorlaatbaar materiaal. Om een afdruk te maken, pers je inkt door het zeefmateriaal. De sjabloon blokkeert delen van de overdracht, en het eindproduct is een negatief (of omgekeerd) van de oorspronkelijke afbeelding. Zodra de zeefsjabloon is gemaakt, kan deze talloze keren worden hergebruikt om kopieën van het ontwerp te printen.

Tussen sublimatie printen en zeefdruk bestaan een paar belangrijke verschillen:

• Tijd en kosten. Het maken van een zeefdruksjabloon is arbeidsintensief vergeleken met het printen van een ontwerp op sublimatiepapier. De gecompliceerde voorbereiding maakt zeefdrukken aanvankelijk duurder dan sublimatie printen, maar voor bulkbestellingen kan het kosteneffectief zijn.
• Ontwerpstijl. Zeefdruk is erg geschikt voor opvallende grafische ontwerpen. Sublimatie printen daarentegen kan ingewikkelde ontwerpen met meer detail weergeven.
• Kleurbereik. Bij zeefdruk moet je voor elke extra kleur een nieuwe printsjabloon maken, waardoor het maken van meerkleurige afbeeldingen duur en tijdrovend is. Een sublimatie print daarentegen kan zoveel kleuren bevatten als je wilt, maar semi-transparante sublimatie-inkt kan wel minder verzadigd zijn dan zeefdruk-inkt.
• Duurzaamheid. Bij zeefdruk zitten geprinte ontwerpen op het oppervlak van de stof en kunnen na verloop van tijd barsten. Het kleurstof-sublimatie proces daarentegen creëert duurzame ontwerpen die fuseren met het oppervlaktemateriaal.
• Materiaalcompatibiliteit. Zeefdruk is erg geschikt voor printen op natuurlijke materialen, waaronder katoen en linnen. Voor sublimatie printen heb je polyester stoffen of polymeer-behandelde materialen nodig.

Sublimatie printen vs. DTG

Direct-to-garment (DTG) printen maakt gebruik van speciale printers om ontwerpen direct op het eindsubstraat te printen. DTG printen vereist minimale voorbereiding. Je hebt geen sjabloon nodig: DTG-printers lezen digitale bestanden en sprayen inkt op waterbasis om prints te maken. Met deze methode kun je fotorealistische full-color afbeeldingen creëren.

Zowel sublimatie printen als DTG kunnen hoogwaardige, gedetailleerde afbeeldingen opleveren maar er zijn een paar belangrijke verschillen:

• Tijd en kosten. Hoewel de voorbereiding snel gaat, is het DTG-proces zelf langzamer dan sublimatie printen. Het is ook duurder. DTG-printers zijn duurder dan sublimatieprinters, en de kosten per item zijn doorgaans hoger.
• Kleurbereik. DTG en sublimatie printen kunnen beide meerkleurige afbeeldingen printen in een breed scala aan kleuren. In tegenstelling tot sublimatieprinters kunnen DTG-apparaten zowel CMYK- als RGB-bestanden accepteren Ook kunnen ze printen met witte inkt.
• Duurzaamheid. DTG printen creëert een dunne laag inkt op het oppervlak van geprinte materialen, waardoor ontwerpen kunnen gaan barsten of afschilferen na langdurig dragen. Sublimatie prints op T-shirts barsten minder snel.
• Materiaalcompatibiliteit. DTG printen presteert het best op katoenen stoffen. Deze techniek is alleen bedoeld voor printen op textiel. Voor andere materialen, zoals keramiek of metaal, kun je een vergelijkbaar proces gebruiken dat bekendstaat als ‘direct to film’ (DTF).